Van vlinders in de buik tot een knoop in de maag: de periode in het voortgezet onderwijs is spannend voor jongeren. Vooral met de examens voor de deur staat duizenden leerlingen in het middelbaar onderwijs een stressvolle tijd te wachten.
Betrokkenen bij Creatieve Preventie, een organisatie die zich inzet voor de mentale weerbaarheid van jongeren, zien een zorgelijke trend: de prestatiedruk en stress onder leerlingen in alle lagen is sterk toegenomen en veel scholen lijken te zoeken naar een goede aanpak.
Zorgelijke trend
Recent werd de uitkomst van een onderzoek, gefinancierd door het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn & Cultuur de zorgelijke trend gepubliceerd: veel leerlingen in het middelbaar onderwijs hebben te maken met een ongezonde mate van prestatiedruk (54%) en stress (97%), soms zelfs met gezondheidsklachten tot gevolg. Het is een trend die dieper gaat dan alleen de recente coronacrisis en de effecten daarvan op jongeren.
Zélf verantwoordelijk voor je geluk?
Nathalie Booij van Creatieve Preventie: “In onze maatschappij heerst het idee dat je zélf verantwoordelijk bent voor je geluk: dat krijgen jongeren ook mee. Ook denken zij dankzij social media dat iedereen om hen heen gelukkig en succesvol is. Dat geeft een ongezonde mentale druk op jongeren, die denken: ‘Wat doe ik verkeerd?’ ‘Waarom voel ik me niet gelukkig?’ Terwijl het heel normaal is om je soms ongelukkig te voelen, zeker op hun leeftijd. Deze gevaarlijke cocktail veroorzaakt veel grotere problemen omdat jonge mensen nog moeten leren hoe ze zich kunnen verhouden tot de lastige dingen in het leven. Het is stress met veel gezichten.”
Stress op zich is niet erg
“Stress op zich is niet erg” benadrukt Arend Jan Averink, docent(opleider) in het voortgezet onderwijs. “Prestatiedruk hoort er ook bij; zeker tijdens examens. Maar als er onrealistische verwachtingen onder liggen, vanuit de maatschappij, de omgeving en soms de eigen familie, dan kunnen er onderhuids problemen ontstaan. Onderwijs is tegenwoordig heel cognitief gericht. Leerlingen leren niet zozeer stress bij henzelf te herkennen.
Scholen
Scholen zijn zich op hun beurt niet altijd even bewust van hun taak op dit gebied. Dat zou wat mij betreft meer verweven mogen zijn met hun aanpak. Ze kunnen zich nog meer bewust zijn dat ze met jongeren niet alleen hersens in huis hebben, maar ook een vat vol emoties en gevoelens. Hoe vorm je die? Hoe zorg je daar goed voor? Wat mij betreft zou het ook heel krachtig zijn als docenten zich er bewust van zijn wat ze onbewust doorgeven aan hun studenten. In mijn onderzoek onder mijn leerlingen en hun docenten bleken veel volwassenen en leerlingen dagelijks met hoofdpijn in de klas te kampen.”
Lespakket Prestatiedruk
Vanuit Creatieve Preventie worden nu handvaten voor scholen gepresenteerd. Het team ontwikkelde een Lespakket Prestatiedruk, wat door scholen gebruikt kan worden in hun curriculum. “Dit lespakket geeft de mogelijkheid om vier (mentor)lessen in te vullen rondom het thema prestatiedruk. Het is ontwikkeld om leerlingen zich bewust te laten worden van prestatiedruk en met elkaar te leren hoe zij hiermee om kunnen gaan. Aan de hand van de lessen leren de leerlingen om met thema’s als onzekerheid, faalangst en keuzestress om te gaan. Het lespakket is geclusterd toepasbaar en volledig afgestemd op de leefwereld van leerlingen. We hopen dat het scholen en leraren mogelijkheden en vooral praktische hulp geeft bij een probleem wat dieper geworteld zit dan vaak gedacht wordt. Je staat er niet alleen voor!”
Creatieve Preventie
Creatieve Preventie zet zich in om de mentale gezondheid van middelbare scholieren te vergroten. Wat in 2014 begon met het verzorgen van paas- en kerstvoorstellingen op middelbare scholen, is mede door de vraag van scholen uitgegroeid tot ons huidige aanbod van voorlichtingen, workshops, e-learning, (digitale) vieringen en projectdagen.
Het team bestaat uit trainers, sprekers, artiesten en ervaringsdeskundigen. We genieten ervan om samen met docenten programma’s te ontwikkelen die in de praktijk aanvullend en meteen toepasbaar zijn. Het versterken van de identiteit van de leerlingen ligt ten grondslag aan elk aanbod, ongeacht thematiek. Elk programma bevat een mix van educatie, evangelie en entertainment.
Auteur: Leon van Steensel
Beeld: Creatieve Preventie
Lespakket Prestatiedruk en meer info: www.creatievepreventie.nl
