Uit de natuur kun je niet afleiden wat goed is en wat niet

Olifanten staan erom bekend dat ze hechte relaties aangaan. Je hart breekt als je ziet hoe deze beesten zich uiten als een kuddegenoot de laatste adem heeft uitgeblazen. Ook de band met mensen kan hecht zijn. In India krijgen babyolifanten vaak een jongen toegewezen die levenslang zijn berijder zal zijn. Als die jongen sterft, is het niet ongewoon dat de achtergelaten olifant geen wil meer heeft om verder te leven.

Een ander treffend voorbeeld van olifantenliefde werd duidelijk toen de Zuid-Afrikaanse natuurbeschermer Lawrence Anthony stierf. Zijn nabestaanden beschrijven hoe ze een plechtige processie van olifanten zagen langskomen. De dieren leken afscheid te nemen van de man die hun leven had gered. Twee dagen lang bleven ze rond de plek slenteren waar Lawrence opgebaard lag.

Dieren kunnen ons tot een beschamend voorbeeld zijn. Het instinctieve gedrag van de olifant heeft ons best iets te zeggen.

Beschamende voorbeelden

In andere opzichten geeft het dierenrijk zo nu en dan nog meer beschamende voorbeelden. Wie weleens met jonge kinderen het platteland bezocht, kan zomaar geconfronteerd worden met pikante vragen. Ik herinner me een voorval waarbij zoonlief in de buggy vanuit het niets opeens aan zijn moeder vroeg: „Mam, wat is dat?”, wijzend naar het onderlijf van een bronstige hengst die zijn oog op een merrie had laten vallen. Ja, hoe praat je je als moeder daar nu eens uit? Het gespreksonderwerp kreeg een snelle wending, de buggy ook. En geef ma eens ongelijk. Voor alles is een tijd. Een kind van drie hoeft dat nog niet te weten.

Brett Mills

Als het aan Brett Mills van de universiteit van East Anglia ligt komen kinderen echter veel meer te weten dan sommige ouders lief is. Hij wil namelijk dat de befaamde natuurdocumentaires van de BBC – met David Attenborough in de hoofdrol – meer homoseksuele handelingen onder dieren laten zien. Reden? Mills vindt dat er een einde moet komen aan de ‘indoctrinatie’ in natuurfilms, waarbij uitsluitend voorbeelden getoond worden van gelukkige ‘gezinnetjes’. Alles wat de natuur toont is volgens Mills ‘goed’. Homoseksualiteit komt onder dieren voor, dus moet je daar geen probleem van maken, vindt hij. Wij zijn net zo ‘dier’ als apen, paarden of wat dan ook, dus als zij dat gedrag vertonen is er volgens Mills niets mis mee als wij dat ook doen…

Een gevaarlijke gedachte

Zijn mens en dier gelijk? Dat is een gevaarlijke gedachte. Trek de lijn maar eens door. Sommige mannetjesdieren houden er meerdere partners op na, en vaak zijn de mannetjes ook niet betrokken bij de opvoeding van hun kroost. Willen we dat? En wat te denken van mannetjesleeuwen die welpen doden zodat moeders weer snel loops worden? Kun je dat ‘goed’ en dus geoorloofd noemen? Zijn zij ons tot voorbeeld?

Een andere maatstaf

Uit de natuur kun je niet afleiden wat goed is en wat niet. Daar is een andere maatstaf voor nodig. Een Bijbelse maatstaf, die dingen voorschrijft die in bepaalde situaties – evolutionair gezien – soms helemaal niet zo logisch zijn. Zelfopofferende naastenliefde bijvoorbeeld.

Over de auteur

Johan Démoed is eindredacteur van het populairwetenschappelijke tijdschrift Weet Magazine. Deze column verscheen in een eerdere uitgave van dat blad.
Meer weten over Weet Magazine?
Ga dan naar weet-magazine.nl
of abonneer je via weet-magazine.nl/abonneren